In deze blog: RGB versus CMYK. Beeld maken (waaronder fotografie) gaat verder dan alleen op een knopje klikken een beetje nabewerken in Photoshop. Professionele fotografen en ontwerpers moeten ook rekening houden met kleur. Want waarom zijn de kleuren op mijn scherm soms anders dan als ik ze print?
In deze blog leg ik je kort uit hoe kleur werkt en weet jij straks waar je op moet letten als je drukwerk laat maken.
Allereerst: wat is kleur?
Kleur is een eigenschap van licht. Licht wordt samengesteld uit verschillende golflengtes. Deze golflengtes bepalen kleur. De samenstelling van die golflengtes wordt het spectrum genoemd (Latijns voor beeld, niet voor niets dat ik mijn studio een “beeldmakerij” noem). Hierachter zit een hele natuurkundige theorie achter. Die zal ik je besparen door hieronder een versimpelde versie weer te geven.
Spectrum
Het spectrum kent zichtbare en niet zichtbare elementen. Kleur is een zichtbaar element en is afhankelijk hoe onze hersenen deze kleuren via onze ogen interpreteren. Licht valt op een element, bijvoorbeeld een stoel, en wordt teruggekaatst naar onze ogen en onze hersenen verwerken die golflengtes tot een beeld. Zwart absorbeert licht. Zwart is in die zin dus geen kleur, omdat er geen waarneembaar licht wordt teruggekaatst.
Er zijn verschillende kleurgroepen te onderscheiden. Zo heb je primaire kleuren (zoals RGB en CMYK, zie hieronder), tertaire kleuren (zoals zwart, wit, grijs, bruin, taipe, amber en roze), warme kleuren en koude kleuren, enzovoorts. Hexacode is een versie van RGB speciaal voor webdesign ontworpen. In deze blog beperk in me tot de primaire kleurengroepen RGB en CMYK.
RGB versus CMYK
Kijk eens naar dit kleurenwiel:
RGB wordt gebruikt om op computerschermen kleuren weer te geven. Maar hoe werkt dat?
Een computerscherm bestaat uit allemaal kleine lampjes, die steeds in dezelfde volgorde staan. Rood, groen en blauw (RGB). Zie het plaatje hierboven. De intensiteit van het licht waarmee ieder lampje schijnt, bepaald de uiteindelijke weergave van het kleur. De intensiteit varieert tussen 0 en 256. Hoe hoger het cijfer hoe sterker het licht. Als zowel het rode, als het groene en het blauwe lampje op maximaal staan (dus 256), dan krijg je dus wit. Staat alles op 0, dan is er geen licht. Vandaar dat als de lampjes uit staan, je beeldscherm zwart is.
Hier is dus sprake van additief mengen: drie gekleurde stralen op een zwart scherm.
CMYK wordt gebruikt voor drukwerk en waarom is dat?
Een printer maakt geen gebruik van lampjes, zoals een computerscherm, maar gebruikt inkt om kleuren weer te geven. Kijk nog eens naar het kleurenwiel hierboven. Tegenover rood zie je Cyaan, tegenover groen zie je Magenta en tegenover blauw zie je Geel (yellow in het engels). CMY zijn dus de tegenpolen van RGB. Om wit te krijgen moet ik niet rood, groen en blauw mixen; ik krijg dan immers een smurriekleur. Nee, om wit te krijgen is het logisch om geen kleur toe te voegen (en natuurlijk ook geen zwart).
Drukkers gebruiken deze 3 kleuren voor het mengproces om zodoende een digitaal beeld te kunnen nabootsen op papier. Mede vanwege kostenbesparing hebben printers ook zwarte inkt toegevoegd, aangeduid met K. En zo heb je CMYK. Immers, om steeds te gaan mengen om zwart te krijgen is een dure aangelegenheid en niet nodig.
CMYK drukken we niet uit in absolute getallen, zoals bij RGB, maar in percentages.
Maar waarom verschillen de kleuren op mijn scherm met wat ik op papier zie?
Dat hoeft overigens niet altijd zo te zijn, dat voorop gesteld. Het probleem zit ‘m in het spectrum.
Het spectrum kent meer kleuren, dan dat een printer kan reproduceren. Kijk eens naar het plaatje hieronder:
En daar zien we in 1 oogopslag de reden waarom sommige kleuren op je scherm er anders uitzien op je drukwerk. Heb je een RGB kleur, die buiten het CMYK spectrum valt, dan zal de printer een dichtstbijzijnde kleur pakken en heb je dus kleurverschil.
En wat valt nog meer op uit dit plaatje? Juist: je ogen zien meer dan je computer. Dat is de reden waarom professionele fotografen professioneel na bewerken: om zo dicht mogelijk bij de geobserveerde werkelijkheid te komen. Het kan overigens ook zo zijn dat het verschil in kleur het gevolg is van een niet goed gekalibreerd beeldscherm. Hoe dat zit lees je in 1 van mijn volgende blogs.
Zo, nu weet je waarom sommige kleuren er op papier anders uitzien dan op je beeldscherm. Goed om te weten wanneer je drukwerk gaat bestellen. Heb je nog vragen? Stel ze dan via info@angelovanderklift.com en wellicht behandel ik jouw vraag uitgebreid in mijn volgende blog!
